کتاب جمهوری از افلاطون
هیچ لیستی از بهترین کتاب های فلسفی پیدا
نخواهید کرد که کتاب جمهوری افلاطون در آن وجود نداشته باشد. این کتاب با
وجود آن که نهاییترین عقاید افلاطون را در بر ندارد، همچنان میتواند
بهعنوان یک شاهکار مورد مطالعه قرار گیرد. جمهوری افلاطون همچون بسیاری از
رسالات افلاطون حکایت گفتگوهای سقراط با دیگران است. سقراط در این کتاب در باب معرفتشناسی،
هستیشناسی، عدالت، چگونگی زیستن و بسیاری موارد دیگر بحث میکند. عمق
مطالب فلسفی و درعینحال زیبایی خارقالعادهی این کتاب از جمله مواردی
هستند که باید روی آنها تأکید داشت. هیچ متنی از افلاطون نخواهید خواند که
زیبایی نگارش افلاطون شما را مجذوب کتاب نکند؛ این قضیه برای کتاب جمهوری
نیز صادق است.
تا جایی که میدانم این کتاب یک بار با
ترجمهی جناب فواد روحانی و یک بار با ترجمهی جناب لطفی ترجمه شده. بهتر
است به مطالعهی رسالهی جمهوری در دوره آثار افلاطون که توسط محمدحسن لطفی
به فارسی گردانیده شده بپردازید. ضمناً این کتاب برای افراد نوآموز فلسفه
خیلی گزینهی مناسبی نیست.
معرفی کتاب فلسفی بار هستی
این
کتاب نیز یک رمان فلسفی محسوب میشود که به شرحی از وضعیت زندگی هنرمندان و
روشنفکران چکسلواکی پس از بهار پراگ، یعنی پس از حملهٔ اتحاد شوروی به
چکسلواکی، میپردازد.
تاکید کتاب بر
این است که زندگی مثل یک خط مستقیم است. اینکه زندگی یک بار بیشتر نیست و
دیگر تکرار نمیشود، پس تشخیص خوب از بد، و قضاوت در مورد رفتارهای دیگران و
به طور کلی قضاوت کردن یک کار بیمعنی و بیهوده است.
معرفی کتاب «تسلی بخشی های فلسفه»
6 فیلسوف بزرگ،راه حل هایی برای مشکلات روزمره ی ما ارائه کند.
با خواندن این کتاب،از «سقراط» یاد می گیریم،که عدم محبوبیت را نادیده انگاریم.
«سنکا» به ما کمک می کند، تا بر احساس یاس و ناامیدی غلبه کنیم.
«اپیکور» بی پولی ما را چاره می کند.
«مونتنی» راهنمای مناسبی برای درمان ناکارآیی ماست.
عشاق دلشکسته می توانند با خواندن آثار «شوپنهاور» تسلّی خاطر یابند.
و کسانیکه در زندگی با سختی های زیادی روبرو هستند،با «نیچه» همذات پنداری می کنند.
تسلی بخشی های فلسفه،یکی از آخرین آثار آلن دو باتن است، که تاکنون بیش از 200000 نسخه از آن در سراسر جهان به فروش رفته است.
کتاب مهمانی یا ضیافت از افلاطون
مهمانی یا ضیافت رسالهای شاهکار از
افلاطون است که اوج نگارش افلاطون را به نمایش میگذارد. در این کتاب نیز
شاهد بحثهای سقراط با دیگران هستیم، اما موضوع اصلی کتاب عشق است. سقراط و
چند تن از یونانیان در محفلی گرد آمدهاند و شراب مینوشند و در باب عشق
به بحث مینشینند. هر یک نظریات خویش را در مورد عشق بیان میدارند تا
آنکه نوبت به سقراط میرسد و سقراط خطابهای تاریخی در باب عشق ادا
میکند، خطابهای که هنوز که هنوز است بسیاری آن را میخوانند و در باباش
صحبت میکنند.
معرفی کتاب فلسفی راز فال ورق
هر
فصل این کتاب به یک ورق نسبت داده شده است و یوستین گوردر یک شاهکار خلق
کرده است. او در این کتاب مبانی و مفاهیم عمیق فلسفی را در قالب یک داستان و
به زبان ساده بیان میکند. یوستین گوردر از داستانها و شهرهای فلاسفه
میگوید و اصلیترین پرسشهای انسان را که «ما کی هستیم؟ از کجا آمدهایم؟ و
به چه شکل وجودیت پیدا کرده ایم؟» و رابطه بین خدا و مخلوق، جایگاه انسان،
تفکرات فلسفی فلاسفه از سقراط تا بحثهای جالب نیچه را فقط در مکالمات
ساده بین پدر و پسر و در یک کتاب کلوچهای که بین ژوکر و ملوان ردوبدل
میشود، بیان میکند.
جالبترین بحث در
این کتاب مسئله ژوکر است. شخصی تنها، عجیب، عاصی و ژرفنگر که در یک دسته
ورق خاص است. این کتاب برای کسانی که به فلسفه علاقه دارند ولی از بحثهای
سنگین عاجزند بسیار مناسب است.
معرفی کتاب «رهایی از زندان ذهن»
شما در این کتاب، یاد می گیرید، از چشم اندازی دور به مشاهدۀ ذهن تان بنشینید.
وقتی
دست از اعتقاد به افکارتان بر می دارید، افکارتان تسلیم می شوند و ذهن تان
به احساس آرامش و امنیت بیشتری دست می یابد. در بخش اول کتاب یاد می گیرید
چه طور افکارتان را بشناسید و آن ها را مشاهده کنید و چگونه فکرتان را
تغییر دهید.
در بخش دوم کتاب، به نقش و تأثیر این افکار در زندگیتان پی
می برید. وقتی فریب افکارتان را نمی خورید و آن ها را به دقت شناسایی می
کنید و می دانید که عملکردشان چیست و قرار است چه کار کنید، موفق می شوید
که نفوذ آنها را در زندگی تان کاهش دهید.
در بخش سوم کتاب به این موضوع
می پردازیم که چه طور می توانید یک فکر را مشاهده کنید، بدون این که درگیر
محتوای آن شوید. این کتاب، روش های نوین و خلاقانه ای در اختیار شما قرار
می دهد تا در طول سفر روزانۀ ذهن تان، شما را همراهی کند.
اگر موافقید، شروع کنید.
کتاب متافیزیک از ارسطو
بسیاری از
مفاهیم اصلی فلسفه تا زمان دکارت – چه در فلسفهی غرب و چه در فلسفهی
اسلامی – از آنِ ارسطو بودند و اکثرشان نیز از همین کتاب متافیزیک یا
مابعدالطبیعه به عاریه گرفته شده بودند؛ از ماده و صورت گرفته تا جوهر و
قوه و فعل. دشواری کتاب بدانسبب است که اولاً افرادی که تا کنون کتب فلسفی
زیادی نخواندهاند احتمالاً با بسیاری از واژگان این کتاب مشکل خواهند
داشت، ثانیاً خود ارسطو نیز برخی جملات را در نهایت ایجاز و ابهام گفته و
ثالثاً محتوای این کتاب از ابتدا نیز نه برای عامهی مردم بل برای اعضای
آکادمی ارسطو ارائه شده است. جالب آن که ابنسینا پیش از آن که به فیلسوفی
حرفهای تبدیل شود 40 بار این کتاب را خوانده و هیچ بار محتویات آن را
نفهمیده است تا این که روزی با کتابی از فارابی در شرح این کتاب آشنا شده و
تازه فهمیده که ارسطو چه گفته.
با این
حال، همانطور که گفته شد، بسیاری از مطالب این کتاب سالهای سال مورد بحث
فلسفهدانان و فلسفهخوانان در طول تاریخ بودهاند و هنوز هم که هنوز است
اگر بحث در باب متافیزیک باشد احتمالاً از بحثهای این کتاب نیز سخنانی به
میان خواهد آمد. این کتاب با ترجمههای آقایان خراسانی و لطفی در دسترس
است. از هر دو ترجمه میتوان بهخوبی استفاده کرد.
معرفی کتاب فلسفی مسئلهی اسپینوزا
باروخ
اسپینوزا، فیلسوف هلندى، یکى از بزرگترین خردگرایان غرب همچنین زمینه ساز
ظهور نقد مذهبى بود. پدرش در کودکى او را به کنیسه میسپارد تا آداب و دانش
یهودى را بیاموزد. در حالیکه همه گمان میکنند، ذهن درخشان و هوش سرشار
او، آیندهاى ناب در قالب یک خاخام را برایش رقم زند او شروع به قضاوت
فلسفى آموزههاى یهود مىکند. این حرکت او سبب سست شدن بنیانهاى قدرت
خاخامها در جامعهى یهود مىشود، بنابراین بلافاصله از سوى جامعه یهود
تکفیر و طرد مىشود و…
معرفی کتاب «چگونه درباره چیزهای عجیب بیاندیشیم»
این کتاب از چگونگی ارزیابی منطقی
سردرگم کننده ترین باورها درباره ی پدیده های پارانرمال، فراطبیعی و
رازآلود سخن می گوید. مفهوم اصلی مطرح شده در این جا عبارت است از اینکه ،
باورهای خوش بینانه از هر قسمی نیازمند دلایل خوبند. جدا کردن دلایل خوب از
بد امکان پذیر است (حتی در قلمرو رازآلودگی)، و سرانجام این نکته که
فراگرفتن این مهارت هم سودمند و هم نیروبخش است.
چگونه درباره چیزهای عجیب بیندیشیم، چگونگی به کارگیری گام به گام این
اصول اندیشیدن انتقادی را برای ادعاهای خارق العاده ی متعددی عرضه می دارد و نشان می دهد چرا خود این اصول معتبرند.
کتاب اخلاق نیکوماخوس از ارسطو
از جمله اولین و بهترین تلاشها در دنیای
فلسفهی اخلاق همین کتاب اخلاق نیکوماخوس است. البته این کتاب نوشتهی خود
ارسطو نیست، بلکه- بنا به قولهایی- این کتاب گردآوری دستنوشتهها و
درسگفتارهای ارسطو در باب اخلاق و زندگی بوده که این کار توسط پسر ارسطو
با نام نیکوماخوس و همکاری دوستان خود انجام گردیده است.با این حال کتاب اخلاق نیکوماخوس از ارسطو
کتابی عالی برای ورود به دنیای چگونگی زیستن است. در این کتاب است که ارسطو
بحث در باب دایمونیا که عموماً به سعادت و خوشبختی ترجمه شده را راه
میاندازد و بحث میکند که برای وصول به سعادت چه کارها باید کرد و در این
بین است که به طور مبسوط به فضیلت و انواع فضایل و همچنین به بد بودن افراط
و تفریط و خوببودن حد وسط میپردازد.
معرفی کتاب فلسفی عدالت
مایکل
سندل در این کتاب، عدالت را از دیدگاههای مختلف مورد بررسی قرار میدهد.
در واقع سه رویکرد را در رابطه با عدالت مورد بحث قرار میدهد و در کتاب
نقاط قوت و ضعف این سه رویکرد را بررسی و مورد بحث قرار میدهد. این سه
رویکرد عبارتند از: بیشینهسازی رفاه – محترم شمردن آزادی – پرورش فضیلت برای اندیشیدن درباره عدالت.
در
بررسی این سه رویکرد، مایکل سندل خواننده را در برابر بزرگترین نوشتههای
فلسفی درباره عدالت قرار میدهد و به بحث متقابل با فیلسوفان میپردازد.
او همچنین با ارائه مثالهایی از زندگی واقعی، بحثهای حقوقی و سیاسی
معاصری را مطرح میکند که به پرسشهایی فلسفی میانجامد. پرسشهایی مانند:
آیا مالیات گرفتن عادلانه است؟ خدمت سربازی باید اجباری باشد یا داوطلبانه و
آیا خریدن آن عادلانه است؟ اجاره کردن رحم یا فروش کلیه کار درستی است؟
سقط جنین اخلاقی است یا خیر؟ پذیرش در دانشگاه باید بر اساس شایستگیهای
افراد باشد یا بر اساس توانایی مالیشان؟ آیا ملتها باید برای کارهای
اشتباه گذشتگانشان عذرخواهی کنند؟ ایا درست است باورهای اخلاقی و دینی خود
را در گفتمان عمومی درباره عدالت دخالت دهیم؟ برای پاسخ دادن به این
پرسشها، نویسنده نظرات و دیدگاههای فیلسوفان مختلف را، از ارسطو تا کانت و
رالز را مورد بررسی قرار میدهد و با نشان دادن نقاط قوت و ضعف آنها به
پاسخگویی میپردازد.
معرفی کتاب «وقتی نیچه گریست»
کتاب وقتی نیچه گریست، آمیزه است از واقعیت و خیال، جلوه ای از عشق،
تقدیر و اراده در وین خردگرای سده ی نوزدهم و در آستانه زایش دانش روانکاوی،
فریدریش نیچه، بزرگترین فیلسوف اروپا...یوزف برویر، از پایه گذاران روانکاوی...دانشجوی
پزشکی جوانی به نام زیگموند فروید، همه اجزایی هستند که در ساختار رمان در
هم تنیده می شوند تا حماسه ی فراموش نشدنی رابطه خیالی میان بیماری خارق العاده
و درمانگری استثنایی را بیافرینند.
در ابتدای رمان، لو سالومه، این زن
دست نیافتنی از برویر می خواهد تا با استفاده از روش آزمایشی «درمان با سخن
گفتن»، به یاری نیچه ناامید و در خطر خودکشی بشتابد. در این رمان جذاب، دو
مرد برجسته و اسرارآمیز تاریخ، تا ژرفای وسواس های خویش پیش می روند و در این
راه، به نیروی رهایی بخش دوستی دست می یابند.
دکتر اروین یالوم،
استاد روانپزشکی دانشگاه استنفورد، گروه درمانگر و روان درمانگر اگزیستانسیال،
در خلال این رمان آموزشی، به توصیف درمان های رایج برای وسواس فکری که هر دو
شخصیت داستان به نوعی گرفتار آنند، می پردازد؛ ولی در نهایت روش روان درمانی
اگزیستانسیال و رابطه پزشک-بیمار است که کتاب بیش از هر چیز، در پی معرفی آن
است.
دکتر سپیده حبیب، مترجم این کتاب، خود روانپزشک است و با
یادداشت های متعدد خود درباره مفاهیم تخصصی روانشناسی، روانپزشکی و پزشکی،
درک این اثر برجسته را برای خوانندگان غیرمتخصص دراین زمینه بسیار آسان کرده
است.
کتاب در ستایش دیوانگی اثر اراسموس
کتاب در ستایش دیوانگی کتابی ست خواندنی،
اما نمیتوان خیلی روی فلسفیبودن آن تأکید داشت. این کتاب در اوایل قرن
شانزدهم توسط اومانیست هلندی یعنی اراسموس ظرف یک هفته در خانهی یک از
دوستاناش به نگارش درآمده و رویکردی ضد عقلگرایی دارد. افرادی که
بهتازگی در زمرهی فلسفهدانان و فلسفهخوانان درآمدهاند نیز میتوانند
این کتاب را بدون دشواری خاصی مطالعه کنند.
کتاب،
عقلگرایی رواقیان و دینگرایی افراطی و منحط کشیشان و اسقفهای آن زمان را
مورد انتقاد قرار میدهد و به مدح دیوانگی – که در تقابل با عقلگرایی
قرار دارد- میپردازد.
این کتاب توسط آقای حسن صفاری به فارسی ترجمه شده و میتواند گزینهای مناسب برای چند ساعت غور در دنیای کتاب باشد.
معرفی کتاب فلسفی در باب حکمت زندگی
شوپنهاور
را بیشتر با فلسفه تاریکش میشناسیم. او معتقد است در این دنیا همیشه شر
بر خیر پیروز است و انسان تابحال در طول تاریخ نتوانسته به خوی حیوانی خود
چیره شود. پس هرچه در تاریخ بوده جنگ و فساد و تاریکی بوده است. و به همین
روال نیز تا بینهایت ادامه دارد. ولی او در این کتاب از فلسفهای میگوید
که ما را به سمت سعادت سوق میدهد. اما نه آن سعادتی که ما میشناسیم. بلکه
سعادت را طور دیگری برای ما بازگو میکند.
شوپنهاور
در این کتاب به آموزههای زیادی درباره زندگی و ارتباط ما با دیگران و حتی
ارتباط ما با خودمان میپردازد و مابین حرفهایش از سخنهای دیگر فیلسوفان
هم وام گرفته است تا موضوع روشنتر شود. در کل میتوان گفت با اینکه
شوپنهاور یکی از برجستهترین فیلسوفان است. اما نثر و نوشتههایش معروف به
سادگیست. طوری که در مقایسه با دیگر کتابهای فلسفی بسیار راحتتر میتوان
با آن ارتباط نزدیکی با نویسنده احساس کرد و همین موضوع، درک نوشتههایش را
سادهتر و خواندنش را لذت بخشتر کرده است.
معرفی کتاب «درمان شوپنهاور»
همه ما زمانی ممکن است، به این فکر بیفتیم که در مواجهه به مرگ چه کار خواهیم کرد.
ژولیوس
که یک روان درمانگر است، پس از یک معاینه پزشکی، از سرطان درمان ناپذیر
خود آگاه می گردد. مواجهه با مرگ، ژولیوس را به فکر بازنگری در زندگی و کار
خود می اندازد. آیا او تغییر قابل تاملی در زندگی بیماران خود ایجاد کرده
است؟ در مورد بیمارانی که در درمان آنها شکست خورده است چطور؟ چه اتفاقی
برای آنها افتاده است؟ آیا اکنون آنقدر خردمند و پخته شده است که بتواند به
آنها کمک کند؟
در تکاپوی بازبینی گذشته ، ژولیوس با یکی از بیماران خود
به نام فیلیپ مواجه می شود. فیلیپ را 23 سال پیش برای اعتیاد جنسی، درمان
می کرد. در آن زمان تنها روش ارتباط فیلیپ با سایر انسانها، ارتباطات جنسی
بود که با زنان بیشماری برقرار می کرد و درمان ژولیوس برای او ناکام ماند.
حالا فیلیپ ادعا می کرد که خود را با مطالعه آثار فیلسوف بدبین و انسان گریز تاریخ «آرتو شوپنهاور»درمان کرده است.
در
نهایت شگفتی، فیلیپ مشاور فلسفی شده بود و در مقابل تعلیم روش شوپنهاور در
درمان به ژولیوس، از او درخواست تاییده برای دریافت مجوز درمان داشت که
نیازمند نظارت ژولیوس بر کار فیلیپ طی یک دوره بود.
ژولیوس بی میل بود،
چطور ممکن بود که فیلیپ، درمانگر شود؟ او هنوز هم همان آدم مغرور، بی
ملاحظه و خودمحوری بود که قبلا بود. بالاخره ژولیوس موافقت کرد ولی به شرطی
که فیلیپ ابتدا برای 6 ماه در جلسات گروه درمانی او شرکت کند، به این امید
که فیلیپ در ارتباط با سایر بیماران گروه درمان متوجه رفتار انسان گریز
خود گردد و مهارت های ارتباطی او برای درمان گر شدن بهبود یابد.
فیلیپ
وارد گروه درمانی می شود اما او بیشتر سعی می کند تا فلسفه شوپنهاور را که
به زعم او قادر به درمان همه است، به گروه بیاموزد. به زودی ژولیوس و فیلیپ
که دو دیدگاه متفاوت در درمان استفاده می کنند، برای تصاحب قلب و ذهن
اعضای گروه با هم رقابت می کنند. آیا این آواز قوی ژولیوس[کنایه از پایان
کار] می گردد و منجر به متلاشی شدن گروه و به باد رفتن سالها کار می شود؟
یا اینکه اعضای گروه و فیلیپ دچار تحولی شگرف می گردند.
این داستان
واقعیت و خیال را در هم می آمیزد و تصویر دقیقی از گروه درمانی در عمل
ارائه می کند، به علاوه اینکه زندگی آرتور شوپنهاور و تاثیر آن در زندگی
فیلیپ و تحول او را، به تصویر می کشد.
کتاب شهریار از ماکیاولی
این کتاب نیز یکی از بهترین کتابهایی است
که فلسفهخوانان میتوانند مطالعه کنند. شهریار توسط بسیاری از
سیاستمداران و همچنین بسیاری از فلاسفه – از جمله روسو و هگل- مورد ستایش
قرار گفته و بهواسطهی همین کتاب است که گاه به ماکیاولی پدر سیاست مدرن
را لقب میدهند.کتاب
شهریار راهنمایی ست برای افرادی که حکومت یک منطقه را در دست دارند.
مهمترین عنصر کتاب تأکید بر هدف و نادیدهگرفتن ارزش اخلاقی وسیله است.
بهنوعی میتوان گفت که عمدهترین فرضی که ماکیاولی در این کتاب دارد
نتیجهگرایی است و هدف اصلی این است که حاکم پایههای حکومتاش را مستحکم
کند. در این کتاب از معدود افرادی تعریف میشود، اما یکی از آنها چزاره
بورجیا است که نیچه نیز 4 قرن بعد به ستایش او میپردازد؛ هرچند بورجیا به
سبب کارهایی که کرده در نزد عامهی مردم و عامهی فلاسفه فردی منفور است.
ترجمههای
مختلفی از این کتاب موجود هستند: ترجمهی آقای محمود- محمود، آقای زرکش و
آقای داریوش آشوری. ترجمهی آقای زرکش از متن ایتالیایی به عمل آمده و
میتواند گزینهی بهترین نسبت به سایر ترجمهها باشد.
معرفی کتاب فلسفی فلسفهای برای زندگی
این کتاب تلاش میکند یک فلسفه برای زندگی بر اساس فلسفه رواقیون
تقدیم خواننده کند. فلسفهای که بنیانگذار آن زِنون کیتیومی بود و نویسنده
اعتقاد دارد در دنیای امروز هم این فلسفه بسیار موثر خواهد بود. اما نکته
جالب توجه این است که در ابتدای کتاب نویسنده به این اشاره میکند که شما
بهتر است در زندگی از یک فلسفه خاص پیروی کنید. چندان مهم نیست که فلسفه
زندگی شما فلسفه رواقی باشد، چیزی که مهم است، این است که شما یک فلسفه
داشته باشید. چون بدون داشتن یک فلسفه خاص ممکن است بد زندگی کنیم.
معرفی کتاب «تاملات»
این کتاب حاصل تأملات یکی از نامدارترین فیلسوفان رواقی در باب مسائل
بنیادین حیات آدمی است. مارکوس اورلیوس در این اثر کلاسیک می کوشد، از
منظری خود کاوانه، خواننده را در بصیرت هایی که از تأمل در مضامینی چون
محدودیت های حیات آدمی، ناپایداری امور، قانون عقلانی حاکم بر چیزها،
کردار درست در راه زندگی و معرفت به نفس حاصل کرده است، شریک سازد و او را
به پیمودن طریق خود شناسی ترغیب کند.
مارکوس اورلیوس از امپراتوران بزرگ
روم است که در سال های 121 الی 180 میلادی حکمرانی می کرده است. او یکی از
پنج امپراتور خوب و یک فیلسوف رواقی است. داشتن چنین اندیشه ای در آن زمان
نشان از شخصیتی بزرگ و ژرف نگر می دهد.
اورلیوس نمونه ی خوبی برای رویکرد افلاطون در توصیف مزایای شاه-فیلسوف برای تمدن یونان است.
کتاب لویاتان از هابز
کتاب لویاتان از جمله بهترین کتابهای قرن
هفدهم و البته بهترین کتاب های فلسفی تاریخ است. در همین کتاب است که هابز
با به میان آوردن وضعیت جنگی انسان پیش از حکومت و بحث در باب اینکه در
این وضع انسان گرگ انسان است و هر کس درصدد است بر دیگری قدرت خود را وارد
سازد، بحث در باب یک حکومت اجباری را به میان میآورد. از نگاه
هابز در این کتاب، انسان ناچار است که از برای رها شدن از بدیهای وضعیت
جنگی به طور قراردادی یک حاکم را به حکومت گمارد. اما موردی که هابز در این
کتاب روی آن تأکید میکند و بعد از او همواره در باب آن بحث شده این است
که حاکم باید قدرت مطلق داشته باشد و اصلاً خود او باید از قوانینی که وضع
میکند رها باشد.
این کتاب
نیز میتواند کتابی عالی برای مطالعهی فلسفهخوانان باشد. لویاتانِ هابز
با ترجمهی دکتر بشیریه به فارسی برگردانده شده و برای خرید در دسترس است.
کتاب دو رساله دربارهی حکومت از جان لاک
یکی از ماندگارترین کتابها در عالم فلسفه
سیاسی بدون شک کتاب دو رساله دربارهی حکومت و خصوصاً رساله دوم دربارهی
حکومت از جان لاک است. جان لاک، فیلسوف بزرگ انگلیسی، این دو رساله را در
سال 1689 بدون نام نویسنده به چاپ رساند، هر چند بسیاری، پس از پژوهشهای
پیتر لاسلت، بر این عقیده اند که لاک سالها پیش به نگاشتن دو رساله مشغول
بوده است.معرفی کتاب «تاریخچه تقریبا همه چیز»
همه آن چیزهایی که جرأت پرسیدنش را نداشتید.
نویسنده کتاب بیل برایسون
در این کتاب، درباره موضوعاتی گوناگون از مهبانگ گرفته تا مکانیک کوانتوم
و از تکامل تا زمین شناسی به بحث می پردازد. او در کتابش از طریق ماجراهای
کاشفان و دانشمندان موضوعات علمی را به بحث می گذارد. او در این کتاب سعی
می کند برخلاف کتابهای درسی، که به نظر او شوقی برای دانستن در خوانندگان
برنمی انگیزند،(چرا که هیچ گاه به چراها، چگونه ها و چه هنگام ها در مورد
اکتشافات علمی نمی پردازند،) موضوعات علمی را به شکلی جذاب ارائه دهد.
او
با توجه به تجربه زندگی خودش که کتاب علمی درسی در دوران تحصیل باعث
دلزدگی اش شده بود و تازه سال ها بعد بود که متوجه شد چقدر در مورد علم کم
می داند، از زاویه ای منحصر به فرد که در بسیاری از کتاب های علمی دیده نمی
شود موضوعات را از طریق توضیحات ساده، گفت وگوهای سرگرم کننده و حقایق
جالب توجه به بحث می گذارد.
کتاب برایسون با استقبال خوبی از سوی خوانندگان و منتقدان روبه رو
شد و چندین جایزه از جمله جایزه مهم آونتیس برای بهترین کتاب علمی عمومی و
نیز جایزه دکارت اتحادیه اروپا برای ارتباط علمی را دریافت کرد.
جان والر پژوهشگر بنیاد ولکام- تراست
در تاریخ پزشکی و نویسنده کتاب «علم باورنکردنی: حقیقت و خیال در تاریخ
اکتشافات علمی» در روزنامه گاردین این کتاب را مرور کرده است.
کتاب در اصول علم انسانی اثر جرج بارکلی
نثر
بارکلی در این کتاب بسیار عالی است و از لحاظ نوع نگارش هیچ دشواریای برای
خوانندهی کتاب وجود ندارد، اما این کتاب میتواند برای کسانی که تازه با
دنیای فلسفه آشنا شدهاند دشواریهایی داشته باشد. بارکلی در این کتاب
پدیدارگرایی را که پس از او سالها در انگلیس به عنوان فلسفهی اصلی
ماندگار میشود مورد بحث قرار میدهد. او، بهمثابهی یک اسقفِ فیلسوف، و
بهدلایل مذهبی، درصدد است که مفهوم ماده را از بین ببرد و استدلال کند که
اصلاً مادهای خارج از ذهن، چه ذهن انسان و چه ذهن خدا، وجود ندارد.
توضیح آن
که لاک در کتاب جستاری در فهم بشر خود – به تبعیت از دکارت – اجسام خارجی
را دارای کیفیات اولیه و ثانویه شمرد. او اظهار داشت که ویژگیهای ثانویه
از جمله رنگ و بو خارج از ذهن انسان وجود ندارند و کیفیات اولیه از جمله
اندازه و وزن به ذهن انسان وابسته نیستند. اما بارکلی با استفاده از
استدلالات خودِ لاک و همچنین استدلالی دیگر عنوان میدارد که کیفیات اولیه
نیز به ذهن وابسته اند و از این رو هیچ مادهای خارج از ذهن نیست و جهان
صرفاً مجموعهای از ذهنهاست.
اصول علم
انسانی درواقع شرح و بسط پدیدارگرایی، ایدهآلیسم انگلیسی و تجربهگرایی
است، مواردی که هر یک توسط دیوید هیوم به حد اعلای خود رسیدند.
این کتاب
به همراه کتاب سه گفتار توسط آقایان مهدوی و بزرگمهر سالها پیش ترجمه شده
و میتواند به عنوان یکی از بهترین کتاب های فلسفی مورد مطالعه واقع شود.
کتاب کاوشی در خصوص فهم بشری از دیوید هیوم
این کتاب درواقع خلاصهای از کتاب هیوم با عنوان رساله در باب طبیعت آدمی است. هیوم در این کتاب عقاید جنجالی خود در مورد علیت و
تقسیم احکام به پیشینی و پسینی را عنوان میکند و به بحث در باب انطباعات و
ایدهها میپردازد. او در این کتاب تجربهگرایی را به اوج خود میرساند.
گفتههای هیوم در این کتاب سالها بعد توسط فلاسفهی پوزیتیویست و نئو
پوزیتیویست بهشدت مورد توجه قرار گرفتند. کانت نیز بسی از این کتاب تأثیر
پذیرفت و بهجرأت میتوان گفت که یکی از انگیزههای کانت برای نگارش کتاب
نقد عقل محض و بحث در باب قضایای ترکیبی پیشینی و مقولات ذهن از جمله علیت واکنش به همین کتاب بوده است.
معرفی کتاب «1984»
1984، یکی از شاهکارهای مسلم ادبیات جهان است که تأثیر زیادی در فرهنگ عامه و رسانهای جهان گذاشته است. این رمان اثر «جورج اورول»(George Orwell)، داستان نویس، روزنامهنگار، منتقد ادبی و شاعر انگلیسی است.
جورج اورول این رمان را در سال 1948 نگاشت و جامعهای را به تصویر کشید که در آن خصوصیاتی همچون تنفر از دشمن و عشق به برادر بزرگ
(Big Brother،ناظر کبیر،رهبر حزب) تبلیغ می شود. در جامعه تصویر شده
گناهکار به راحتی اعدام میشود و آزادیهای فردی بهشدت توسط قوانین پایمال
می شوند. در این داستان مفاهیمی نظیر دوگانه باوری(Doublethink)به معنای پذیرش هم زمان دو عقیده متضاد، جرم فکری(Thoughtcrime) و زبان نوین(Newspeak) که در آن واژه ای برای بیان مطالبی که با آرمانهای حزب در تضاد هستند وجود ندارد، مطرح میشود.
در این رمان جهان میان سه قدرت بزرگ به نامهای اوشنیا، اوراسیا و ایستاسیا (Oceania, Eurasia and Eastasia) تقسیم شده است. قهرمان داستان، شخصی به نام وینستون اسمیت
است. داستان کتاب سه بخش عمده دارد. در بخش اول ما با شرایط جهان،
اوشنیا(یا اقیانوسیه) و همینطور افکار اسمیت آشنا میشویم. بخش دوم به
آشنایی اسمیت با جولیا، یکی دیگر از اعضای حزب و رابطۀ آنها میپردازد. بخش
سوم که باقی ماجرا را روایت می کند.
کتاب قرارداد اجتماعی از ژان ژاک روسو
این کتاب نیز از معروفترین کتابهای فلسفی
در زمینهی فلسفهی سیاسی است. روسو در این کتاب عقاید جمعگرایانهی خود
را اظهار کرده و بحث در باب ارادهی کلی و مجبور کردن آدمیان به آزادی را
عنوان میدارد. روسو ذات انسان را خوب میانگاشت و بر این باور بود که این
تمدن است که ذات و زندگی انسان را بد کرده.
ازآنجا
که راهی برای بازگشت به پیش از تمدن وجود ندارد بهتر است اصلاحاتی در
نحوهی کشورداری و سیاست و آموزش صورت گیرند که روسو در این کتاب به موارد
سیاسی و در کتاب امیل در باب تعلیم و تربیت بحث میکند.
کتاب با ترجمهی قدیمی آقای زیرکزاده و ترجمهی جدید آقای کلانتریان در دسترس است.
معرفی کتاب «پرسیدن مهم تر از پاسخ دادن است»
سقراط
فیلسوفی تمامعیار بود. او همینقدر میدانست که چیزی نمیداند. اما این
هنر را هم داشت که به دیگران نشان دهد که آنان هم با همۀ باریکبینی و فضل و
ادعایشان، چیزی نمیدانند.
سقراط با تکیه به فلسفه، همهچیز را زیر
سؤال میبرد؛ حتی خود آن فرضهایی را که پیشتر همهچیز را بر مبنای آنها
زیر سؤال برده بود! او مثل هر فیلسوف واقعی، با تکیه بر فلسفه به ما نشان
میدهد که چگونه خودمان زیر پای خودمان را خالی کنیم و از پاسخها که حائل
میان ما و امر رازآمیزند، گذر کنیم.
کتاب
«پرسیدن مهمتر از پاسخدادن است»،
شما را به دنیای فلسفه دعوت میکند؛ البته بهشیوۀ سقراط. با این شیوه شما
از پاسخهایتان به مسئلهها دست میکشید تا اینکه سرانجام بتوانید حکمتی
را تجربه کنید که محصول ندانستن است.
بسیاری با این برداشتِ نادرست به
فلسفه روی میآورند که فلسفه چیزی جز مجموعۀ دانش نیست. آنان بیش از اینکه
خودشان مستقلاً بیندیشند، میخواهند اطلاعات جمعآوری کنند. اما در این
کتاب عملاً نشان داده شده است که فلسفه مجموعهای از اطلاعات نیست؛ بلکه
پرسشگری و خردورزی است. فلسفه، ما را از اسارت پاسخهای حاضر و آماده رها
کرده و برای خلق مفاهیم نو آمادهمان میکند.
کتاب پدیدارشناسی روح از هگل
یکی دیگر از بهترین کتاب های فلسفی و البته
ماندگارترین کتاب های فلسفی کتاب پدیدارشناسی روح از هگل است. این کتاب
بسیار دشوار است، حتی دشوارتر از نقد عقل محض. در پدیدارشناسی، هگل سیر
آگاهی را از پایهایترین حالت تا اوجِ آن، یعنی روحِ مطلق، نشان میدهد.
او در این کتاب بحثهای اصلی خود در باب ایدهآلیسم مطلق، تاریخگرایی،
جمعگرایی، خدایگان و بنده و … را عنوان میکند، بحثهایی که در کتابهای
بعدی او با شرحوبسط بیشتری مورد بحث واقع میشوند.
از
مهمترین مباحث این کتاب میتوان به خدایگان و بنده اشاره داشت، موردی که
توسط مارکس به کار گرفته شد و بسیار مشهور گشت. هگل در پدیدارشناسی روح بر
این عقیده است که هر انسانِ خودآگاه موجودی خودبسنده نیست، بل برای
خودآگاهتر شدن به دیگری نیاز دارد. در واقع سخنِ هگل برخلاف سخنِ دکارت و
کانت و امثالهم است. اگر «منِ» دکارت در ذهنِ خود اسیر مانده بود، اگر
«منِ» کانت یک موجود منفردِ استعلایی بود، «منِ» هگل در تعامل با دیگری
است. انسان خودآگاه در اندیشهی هگل خودبهخود خودآگاه نمیشود بل در تعامل
با دیگران است که به خودآگاهی دست مییابد. در واقع، خودآگاهی در اندیشهی
هگل یک امر اجتماعی است؛ یعنی هر انسانی برای کسبِ خودآگاهیِ بیشتر به
بازشناخته شدن توسط یک خودآگاهی دیگر نیاز دارد. علاوه بر این، در درون هر
خودآگاهی یک میل به سروری نیز وجود دارد.
در
پدیدارشناسی روح، در بخش خدایگان و بنده، دو خودآگاهی در تقابل با یکدیگر
قرار میگیرند و هر یک به بازشناختهشدن توسط دیگری نیازمند است. این دو در
نبردی تا سر حد مرگ، هر یک درصدد برمیآیند که بر دیگری سروری کنند.
سرانجام یکی ارباب میشود و دیگری بنده. مبارزهی ارباب یا همان خدایگان با
بنده به قتل بنده توسط خدایگان نمیانجامد، زیرا خدایگان به بازشناختهشدن
توسط بنده نیاز دارد.
اما
رابطهی آنها رابطهای اسفبار برای خدایگان است. میل به بازشناختهشدن
برای خدایگان ارضا نمیشود زیرا خدایگان به بازشناختهشدن توسط فردی برابر
با خود نیاز دارد نه کسی که از او فروتر است. همچنین در ظاهر ماجرا گویا
خدایگان از کارِ بنده روی اشیایِ مادی بهره میبرد، اما در حقیقت این بنده
است که با استفاده از کار روی اشیاء وضعیتاش دگرگون میشود. او تنها
گرفتار ترس خود است و اگر بتواند بر ترس خود نیز غلبه کند، میتواند دیگر
بنده نباشد.
کتاب
پدیدارشناسی روح بسیار غامض است و ازاینرو ترجمهی آن به زبانی غیرآلمانی
مقولهای بحثبرانگیز است. در حال حاضر، تا جایی که من میدانم، سه ترجمه
از این کتاب به زبان فارسی وجود دارد. یکی ترجمهی خانم جبلی با عنوان
پدیدارشناسی ذهن، فنومنولوژی روح، دیگری ترجمهی آقای ملکاسماعیلی با
عنوان دانش پدیدارشناسی روح و در آخر ترجمهی باقر پرهام. دو ترجمهی اول
عموماً مورد استقبال واقع نشدهاند، اما کتاب پدیدارشناسی جان ترجمهی آقای
پرهام به سبب سابقهای که جناب پرهام در ترجمهی آثار شارحان هگل داشته با
استقبال بیشتری واقع شده؛ هر چند که نقدهای زیادی هم بر این ترجمه وارد
گردیده است. به نظر میرسد از میان این سه گزینه بهتر باشد ترجمهی آقای
باقر پرهام مورد مطالعه قرار گیرد، هرچند که کتاب هگل چنان دشوار است که
همواره باید ترجمههای آن را – حتی به زبان انگلیسی – با تردید مورد مطالعه
قرار داد.
البته فصل
مربوط به خدایگان و بنده سالها پیش توسط مرحوم حمید عنایت ترجمه شده و
مورد استقبال نیز قرار گرفته است. آقای عنایت این متن را همراه با تفسیر
کوژو – یکی از هگلشناسان شهیر قرن بیستم – ترجمه کرده که کاش کتاب
پدیدارشناسی را نیز به طور کامل ترجمه میکرد.
معرفی کتاب «فلسفه ترس»
کتاب فلسفه ترس اثر لارس اسوندسن فیلسوف نروژی است.شاید
بتوان ترس را مهمترین احساسی نامید که بر تفکر و تعقلِ درست، سایه
میافکند و آن را به شدت تحت تاثیر قرار میدهد. از طرفی ترس احساسی است که
در تکامل انسان نقش به سزایی داشته است، چرا که یکی از بن مایه های بقا
برای نژاد انسان است.
اما ما تا چه حد باید بترسیم؟ ترس چه چیزهایی
را حفظ می کند و چه چیزهایی را از ما میگیرد؟ چرا با اینکه زندگیهای ما
اینقدر امن شده است باز ترس بر زندگی ما سایه افکنده است؟ چرا ترس برخی
مواقع جذاب است؟ وجود سایه ترس و هراس در جامعه چه تاثیری دارد؟ رابطه قدرت
و ترس چیست؟
در این کتاب لارس اسوندسن نویسنده
جوان نروژی، ترس را از جنبههای مختلف به پرسش میگیرد و به واکاوی آن
میپردازد. به زعم نویسنده، این کتاب حملهای است به این گرایش که عملا
همه پدیدهها را باید از منظر ترس مورد توجه قرار داد. یک ویژگی فرهنگ ترس
این است که ترس درست زمانی سر بر آورده است که با احتساب همه جوانب، زندگی
ما نسبت به هر دوره تاریخی دیگر امن تر است. با این حال مهمترین انگیزهی
نویسنده در حمله علیه فرهنگ ترس، آن است که این فرهنگ، آزادی ما را کمتر و کمتر میکند.
معرفی کتاب فلسفهی ملال
"بعید
نیست بیاینکه بدانیم، گرفتار ملال باشیم؛ و گاهی بیاینکه دلیلش را
بدانیم این حال برما مستولی میشود. کسانی که در نظرسنجی کوچک من ادعا
میکردند عمیقا دچار ملالاند، نمیتوانستند دقیقا بگویند که چرا چنین
شدهاند؛ چیرگی ملال بر آنان علت مشخصی نداشت، بلکه ملال بیشکل، بینام و
بیهدف بود. این یادآور چیزی است که فروید درباره ی سودازدگی (melancholy)
گفت و جملهاش را با تاکید بر شباهت سودازدگی و اندوه آغاز کرد، چون هر دو
حاوی آگاهی از این هستند که چیزی را از دست دادهایم. ولی سودازده بر خلاف
کسی که اندوهگین است، دقیقا نمی داند چه چیزی را از دست داده است."
فلسفهی ملال، صفحه 15
ملال همواره به نوعی با انسان همراه بوده است.
ملال مردم را از درون میخورد و همچون غبار، بی آنکه ببینیم میآید
و میرود. همچون خاکستر بر دست و چهرهمان مینشیند. برخی ملال را ریشه ی
همه شرها مینامند، برخی دیگر آن را امتیاز انسانِ مدرن و حتی وجه تمایز
انسان و حیوان میدانند و گروهی دیگر، بر این باورند که ملال انسان را از
انسانیت تهی میکند. برخی ملال را ثمره ی کوچ معنا از زندگی انسان مدرن
میدانند و برخی دیگر، آن را چیزی می دانند که به معنای بزرگِ نهفتهای
اشاره دارد.
ملال با معنای هستی سروکار دارد و همین کافی است تا لارس اسوندس،
آن را موضوع فلسفه بداند. او در این کتاب میکوشد با بهره گیری از متونی
از رشته های فلسفه، ادبیات، روانشناسی، الهیات و جامعه شناسی و بررسی آرای
فیلسوفانی همچون سنکا، کانت، کییرکگور، نیچه و هایدگر و تحلیل مسائلی همچون رابطهی ملال با رومانتیسم و مدرنیته،
کار و فراغت، و مرگ و زندگی ما را به درک بهتری از ابعاد مختلف این مفهوم و
نقشی که در زندگی ما ایفا میکند و نیز واکنش های مختلفی که میتوان در
برابر آن داشت، برساند.
کتاب فراسوی نیک و بد از نیچه
این کتاب
را میتوان اصلیترین کتاب نیچه دانست، کتابی که بهواقع یکی از اولین
کتابهای پستمدرن است. نیچه در این کتاب، به نقد مفهوم حقیقت، نقد اخلاق،
نقد علم و علمباوری، نقد سوژه، نقد فرهنگ آلمان و بسیاری موارد دیگر
میپردازد.
این کتاب
اندکی پس از چنین گفت زرتشت به نگارش درآمده و بسیاری از مفاهیم چنین گفت
زرتشت را با زبانی سادهتر داراست. این کتاب توسط آقای آشوری و آقای
فیروزآبادی ترجمه شده، هرچند که به گمانام ترجمهی آقای آشوری بسیار
دلنشینتر است.کتاب تراکتاتوس از ویتگنشتاین
یکی از موجزترین کتابهای فلسفی قرن بیستم
که بسیار مورد توجه پوزیتیویستها قرار گرفت کتاب تراکتاتوس یا رساله منطقی
فلسفی از ویتگنشتاین است. ویتگنشتاین در این کتاب تحت تأثیر شوپنهاور
روایتی کانتی از معرفتشناسی ارائه میدهد و هرآنچه که به بیان درنیاید را
دسترسیناپذیر میخواند و جملهی معروف خود در پایان کتاب یعنی «آنچه
دربارهاش نمیتوان سخن گفت میباید دربارهاش خاموش ماند» را بیان
میدارد.البته ویتگنشتاین بعدها از عقاید خود در این کتاب دست شست و رویکردی عملگرایانه در باب زبان در پیش گرفت.
این کتاب توسط آقای ادیبسلطانی و آقای سروش دباغ ترجمه شده. هر دو ترجمه مناسب هستند.